Πέμπτη 8 Μαρτίου 2012

Το σύμφωνο του ευρώ: ευλογία ή κατάρα; 23/7/2011

Το σύμφωνο του ευρώ: ευλογία ή κατάρα;  23/7/2011

Tων Αρχοντη Λ. Παντσιου* και Καλλινικου Κ. Νικολακοπουλου**

Οι τελευταίες εξελίξεις στην κρίση χρέους κρατών–μελών της Ευρωζώνης (της οποίας την κορυφή μόνο του παγόβουνου αποτελεί η Ελλάδα), εκτός της ανάγκης της άμεσης αντιμετώπισης του προβλήματος (οι γραμμές αυτές γράφονται πριν από τη σύγκλιση της Ευρωπαϊκής Συνόδου Κορυφής της 21ης Ιουλίου), κάνουν επιτακτική την υιοθέτηση μακροπρόθεσμων μέτρων σύγκλισης των χωρών–μελών της για την ευχερέστερη αντιμετώπιση προβλημάτων ανισορροπιών. Το αποκαλούμενο «Σύμφωνο του Ευρώ» (αρχική ονομασία «Σύμφωνο Ανταγωνιστικότητας») θέτει στόχους, αφήνοντας στην κάθε χώρα–μέλος κάποια ευελιξία στην εξειδίκευση των μέτρων για την επίτευξή τους, όσον αφορά στην ανταγωνιστικότητα, την απασχόληση, τα βιώσιμα δημόσια οικονομικά και την ενδυνάμωση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας. Το τελικό κείμενο της Συμφωνίας υιοθετήθηκε στην εαρινή Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε. την 24η - 25η Μαρτίου και τελεί υπό την αίρεση της έγκρισής του από τα εθνικά κοινοβούλια.

Το Σύμφωνο μοιάζει ως ένας συμβιβασμός μεταξύ πλεονασματικού Βορρά και ελλειμματικού Νότου στην προσπάθεια διάσωσης του ευρώ, με σχετικά κυρίαρχο, όπως αναμενόταν, τον δανειστή Βορρά. Οι αδύναμες ελλειμματικές χώρες θα υποχρεωθούν να ακολουθήσουν μακροχρόνιες πολιτικές δημοσιονομικής λιτότητας και ύφεσης.

Οι στόχοι και τα μέτρα ελάχιστη σχέση δείχνουν να έχουν με την ενδυνάμωση της ανταγωνιστικότητας εντός της Ευρωζώνης (εξάλλου τι νόημα έχει μια γενική αύξηση της ανταγωνιστικότητας στην Ευρωζώνη, όταν το ενδο-ευρωζωνικό εμπόριο κυριαρχεί του διεθνούς;) και περισσότερο με το άγχος των ηγετών της να ενδυναμώσουν τα κριτήρια που καθορίζουν μια επιτυχή Αριστη Νομισματική Ζώνη. Με δεδομένη τη δυσκαμψία στην κινητικότητα του εργατικού δυναμικού, κάποια μέτρα αποσκοπούν στην περαιτέρω απελευθέρωση των αγορών για την εύρυθμη κατανομή των αγαθών και των κεφαλαίων, όπως η ελαστικότητα στην αγορά εργασίας, όπου συνήθως παρατηρούνται οι μεγαλύτερες αγκυλώσεις.

Οι πιθανές ανισορροπίες που μπορούν να δημιουργηθούν από ασύμμετρους κραδασμούς και σημαντικές διαρθρωτικές διαφορές που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με τα παραπάνω δύο κριτήρια, κάνουν επιτακτικό ένα τρίτο κριτήριο, αλλά ευαίσθητο πολιτικά, του οποίου η πρόοδος με τα πρώτα δειλά βήματα από τον πλεονασματικό Βορρά αποτελεί το δικό του συμβιβαστικό βήμα: ένα σύστημα επιμερισμού του κινδύνου οικονομικών κραδασμών με την μορφή δημιουργίας ενός αυτόματου μηχανισμού μεταβίβασης δημοσιονομικών πόρων.

Το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης δεν προέβλεπε τη δυνατότητα χρήσης τέτοιων πόρων για τη διάσωση αδύναμων χωρών. Με αφορμή όμως την κρίση χρέους στην Ευρωζώνη και τη διάσωση της Ελλάδας τον Μάιο του 2010 από την Ευρωζώνη και το ΔΝΤ (ακολούθησαν η Ιρλανδία και η Πορτογαλία, και χώρες όπως Ισπανία και Ιταλία δέχονται ισχυρές πιέσεις από τις αγορές), η Ε.Ε. δημιούργησε το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF). Το Σύμφωνο του Ευρώ προβλέπει πως το 2013 θα το διαδεχθεί ο μόνιμος Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM), που θα «προικοδοτηθεί» με 700 δις. ευρώ και το πλαίσιο λειτουργίας του εγκρίθηκε κατ’ αρχήν στη Σύνοδο της 24ης - 25ης Μαρτίου. Για την Ευρωζώνη, συνολικά, σημαίνει ότι έχει κάνει ακόμη ένα πολύ αργό, αλλά σταθερό βήμα προς την επίτευξη των κριτηρίων μιας Αριστης Νομισματικής Ενωσης.

Μέτρα όπως η επιμήκυνση αποπληρωμής του ληφθέντος από το EFSF δανείου και η μικρή μείωση του επιτοκίου του δεν λύνουν ουσιαστικά το πρόβλημα της Ελλάδας, αλλά και οποιασδήποτε ελλειμματικής χώρας, δίνουν όμως μία παράταση ζωής και το μεταθέτουν χρονικά. Θα το παρομοιάζαμε με την αναβολή εκτέλεσης ενός καταδικασμένου σε θάνατο και όχι με τη χορήγηση χάρης. Ανεξάρτητα από την τελική μορφή που θα λάβει το νέο πακέτο στήριξης της Ελλάδας, με τη συμμετοχή ιδιωτών ή όχι, μια τέτοια λύση μπορεί να αντιμετωπίσει προσωρινά μία από τις συνέπειες της κρίσης του δημόσιου χρέους στην Ευρωζώνη, αλλά ούτε αυτή επιλύει οριστικά το πρόβλημα και δεν αντιμετωπίζει ουσιαστικά, αφενός τα γενεσιουργά αίτια δημιουργίας του δημόσιου χρέους και αφετέρου τη συνολική επαναγορά των δημιουργηθέντων δημόσιων χρεών των χωρών της Ευρωζώνης.

Το κόστος του Συμφώνου για το Ευρώ για την Ελλάδα θα είναι σημαντικό και η διαδικασία προσαρμογής επώδυνη: τα μέτρα που καλείται και θα κληθεί να υιοθετήσει στο άμεσο μέλλον μέσω του Μεσοπρόθεσμου οδηγούν νομοτελειακά σε βαθιά και μακροχρόνια ύφεση με ανυπολόγιστες συνέπειες στον κοινωνικό ιστό της χώρας. Η προσαρμογή αυτή θα ήταν συντομότερη και λιγότερο επώδυνη αν υιοθετούνταν μια συνολική αμφίδρομη, συμμετρική αναπροσαρμογή εντός της Ευρωζώνης, όπου τα πλεονάσματα στα ισοζύγια των τρεχουσών συναλλαγών χωρών όπως η Γερμανία δεν μένουν «εκτός κυκλοφορίας», αλλά ανακυκλώνονται και ξοδεύονται. Μία ανάλογη πρόταση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή που εστιαζόταν σε μια συμμετρική προσέγγιση στην εξισορρόπηση υπερβολικών απωλειών και κερδών στην ανταγωνιστικότητα εντός της Ευρωζώνης απορρίφθηκε από τον κ. Τρισέ, που θεώρησε ότι τα κέρδη μιας χώρας από βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς της διαχέονται και στους εμπορικούς της εταίρους. Σημαντική προϋπόθεση είναι όμως η επίτευξη πλεονασμάτων στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών μιας χώρας να μην αποτελεί σκοπό, αλλά μέσο, για αύξηση της αγοραστικής δύναμης .

* Δρ Οικονομικών Επιστημών - Καθηγητής Οικονομικών, Αμερικανικό Κολλέγιο Θεσσαλονίκης (ACT), apantsio@act.edu

** Οικονομολόγος - Αναλυτής Πληροφοριακών Συστημάτων, nikokal02@yahoo.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου